ΟΙ ΣΥΖΥΓΙΕΣ ΤΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ

Το βουλγαρικό ρήµα έχει τρεις συζυγίες. Τα ρήµατα της πρώτης συζυγίας έχουν θέµα, που λήγει σε -е, στο πρώτο πρόσωπο του ενικού του ενεστώτα λήγουν σε -а/я

чета	пиша	пея	зная
четеш	пишеш	пееш	знаеш
чете	пише	пее	знае
четем	пишем	пеем	знаем
четете	пишете	пеете	знаете
четат	пишат	пеят	знаят

Τα -а, -ат στο πρώτο πρόσωπο του ενικού αριθµού και στο τρίτο πρόσωπο του πληθυντικού αριθµού προφέρονται ъ, ът.

Το ρήµα ям (=τρώγω) κλίνεται ως εξής:
ям
ядеш
яде
ядем
ядете
ядат


Μερικά ρήµατα αλλάζουν το τελικό σύµφωνο του θέµατος στο δεύτερο και στο τρίτο πρόσωπο του ενικού αριθµού και στο πρώτο και δεύτερο πρόσωπο του πληθυντικού αριθµού:

мога	пека	влека
можеш	печеш	влечеш
може	пече	влече
можем	печем	влечем
можете	печете	влечете
могат	пекат	влекат

Τα ρήµατα της δεύτερης συζυγίας έχουν θέµα σε -и. Το πρώτο πρόσωπο του ενικού αριθµού καταλήγει σε -а/я.

правя	стоя	работя	мълча
правиш	стоиш	работиш	мълчиш
прави	стои	работи	мълчи
правим	стоим	работим	мълчим
правите	стоите	работите	мълчите
правят	стоят	работят	мълчат

Οι τύποι της προστακτικής και των δύο συζυγιών στα ρήµατα τα οποία έχουν σύµφωνο πριν από την κατάληξη, καταλήγουν στον ενικό αριθµό σε -и που τονίζεται, και στον πληθυντικό αριθµό σε -ете που τονίζεται στην παραλήγουσα:

е- συζυγία

чети	четете
пиши	пишете
кажи	кажете
плачи	плачете
плети	плетете
влечи	влечете

и- συζυγία

прави	правете
работи	работете
учи	учете
говори	говорете
мълчи	мълчете
мисли	мислете

Τα ρήµατα των δύο συζυγιών, που έχουν φωνήεν πριν από την κατάληξη, παίρνουν ένα й ύστερα από το φωνήεν:

живей	живейте
знай	знайте
пей	пейте
пий	пийте
стой	стойте
брой	бройте
крой	кройте

Τα περισσότερα ρήµατα της βουλγαρικής γλώσσας είναι τρίτης συζυγίας και έχουν κατάληξη ам/ям

казвам	затварям
казваш	затваряш
казва	затваря
казваме	затваряме
казвате	затваряте
казват	затварят

Το ρήµα έχω έχει ιδιαίτερο αρνητικό τύπο:

имам	нямам
имаш	нямаш
има	няма
имаме	нямаме
имате	нямате
имат	нямат

Имам топка

- Нямам топка

Имаш ли цигари?
- Нямаш ли цигари?

Οι τύποι της προστακτικής των ρηµάτων της τρίτης συζυγίας σχηµατίζονται µε τις καταλήξεις:

ενικός αριθµός	πληθυντικός αριθµός
ай/яй	-айте/-яйте
чакай	чакайте
казвай	казвайте
имай	имайте
отваряй	отваряйте
затваряй	затваряйте

- Η παθητική φωνή σχηματίζεται µε την αυτοπαθή αντωνυμία ce για όλα τα πρόσωπα και αριθµούς. Η αντωνυμία είναι εγκλιτική λέξη και δεν μπαίνει ποτέ στην αρχή της φράσης.

Τονίζεται, όταν προηγείται αρνητικό µόριο.

ονοµάζοµαι	ορκίζοµαι
казвам се	заклевам се
казваш се	заклеваш се
казва се	заклева се
казваме се	заклеваме се
казвате се	заклевате се
казват се	заклеват се

Аз се казвам Костас. - Казвам се Костас.
Аз не се казвам Костас. - Не се казвам Костас.
Тива се намира близо до Атина .. -Намира се близо до Атина
Не се намира близо до Атина.

Με τους τύπους της παθητικής φωνής σχηματίζονται τα απρόσωπα ρήµατα:

Нека се има пред вид. - Ας το έχουµε υπόψη.
Тук не се пуши. - Εδώ δεν καπνίζουν (απαγορεύεται το κάπνισµα).
Не се говори така. - Δεν οµιλεί κανείς έτσι


Μερικά ρήµατα παίρνουν την αντωνυµία си:

αναπαύοµαι	ταξιδεύω
почивам си	отивам си
почиваш си	отиваш си
почива си	отива си
почиваме си	отиваме си
почивате си	отивате си
почиват си	отиват си

Почиваш ли си? - Не си ли почиваш?
Аз си почивам. - Не си почивам.

Λεξιλόγιο
пиша [πίΣα] - γράφω
пея [πέγια] - τραγουδάω, ~ хубаво: τραγουδάω καλά | κελαηδάω | λαλώ
зная [ζνάγια] και знам - ξέρω, γνωρίζω, той много знае: αυτός ξέρει πολλά, не нскам да ~: δε θέλω να ξέρω | ξέρω, κατέχω, μπορώ, те не знаят да четат: αυτοί δεν ξέρουν να διαβάζουν, едни Господ знае: ένας Θεός ξέρει
ям - τρώω, време е да ядем: είναι καιρός να φάμε, не искам да ям: δεν θέλω να φάω, това не се ядем: αυτό δεν τρώγεται

мога - μπορώ, ~ да чета н пиша: μπορώ να διαβάζω και να γράφω, не ~ да дойда [...ντόιντα]: δεν μπορώ να έρθω, не мога да не...: δεν μπορώ να μην... , можете да си вървите: μπορείτε να φύγετε

пека [πεκά] - ψήνω | ψήνω, καίω (για ήλιο), пека се: ψήνομαι
пекар [πεκάρ] - φούρναρης, αρτοποιός
пекарка [πεκάρκα] - θηλ. φουρνάρισσα

влека [βλεκά] - σέρνω, τραβώ, κουβαλώ, σβαρνίζω | τραβώ, προσελκύω, γοητεύω, н`ищо не го влеч`е: τίποτα δεν τον τραβάει, влече ме м`узиката: με τραβάει (γοητεύει) η μουσική

правя [πράβια] - κάνω, φτιάχνω, ~ кафе: κάνω καφέ, две и две прави четири: δύο και δύο κάνουν τέσσερα, не се прави на луд [...πραβί...]: μην κάνεις τον τρελό, какво правиш? [κακβό πράβιΣ]: τί κάνεις; πως είσαι;

стоя [στογιά] - στέκομαι, κάθομαι, μένω όρθιος, ~ прав: στέκομαι/κάθομαι όρθιος, ~ без работа: κάθομαι χωρίς δουλειά, стой, къде отиваш?: στάσου, που πας; стой тук: μείνε εδώ

работя [ραμπότια] - δουλεύω, εργάζομαι, какво работиш? τί δουλειά κάνεις; машината работи: η μηχανή δουλεύει/λειτουργεί, магазинът работи до 5 часа': το μαγαζί λειτουργεί μέχρι τις 5 η ώρα

мълча [μъλΤΣά] - σιωπώ, σωπαίνω, защо малчиш [ζαστό μъλΤΣίΣ]: γιατί σωπαίνεις, малчи да не ни чуят: σώπα να μην μας ακούσουν, мълчи да чуя [μъλΤΖί ντα ΤΣούγια]: σώπα να ακούσω, мълчи: σώπα, σκασμός, не мога повече да ~: δεν μπορώ άλλο να σωπαίνω

пиша [πίΣα] - γράφω, ~ писмо: γράφω γράμματα, ~ крас'иво: κάνω ωραία γράμματα

пл'ача - κλαίω, θρηνώ, плачеше с глас: έκλαιγε φωναχτά (με λυγμούς), плача се: κλαίγομαι, παραπονούμαι

плет'а - πλέκω, ~ чорапи: πλέκω κάλτσες, | плета ми се езикът: μπερδεύεται η γλώσσα μου.
пл'етен - πλεκτός | πλεγμένος

....