ΤΟ ΒΟΗΘΗΤΙΚΟ ΡΗΜΑ СЪМ (ΕΙΜΑΙ)

Δεν χρησιμοποιείται μόνο του και δεν μπαίνει στην αρχή της πρότασης.

Κατάφαση

Ενεστώτας	Παρατατικός/ Αόριστος	Μέλλοντας
аз съм	аз бях	аз ще бъда
ти си	ти беше	ти ще бъдеш
той е	той беше	той ще бъде
тя е	тя беше	тя ще бъде
то е	то беше	то ще бъде
ние сме	ние бяхме	ние ще бъдем
вие сте	вие бяхте	вие ще бъдете
те са	те бяха	те ще бъдат

Аз съм грък. Грък съм - Εγώ είμαι Έλληνας. Έλληνας είμαι
Аз съм от Пловдив и съм българин - Είμαι από Πλόβντιφ και είμαι Βούλγαρος
Много съм добре. Добре съм - Είμαι πολύ καλά. Είμαι καλά
От Атина съм, но не съм грък - Από την Αθήνα είμαι, αλλά δεν είμαι Έλληνας

Λεξιλόγιο
от - από
и - και
но - αλλά, όμως, μα
б'ългарин - Βούλγαρος

...............................


Той беше голям учен (Αυτός ήταν μεγάλος επιστήμονας)
Ти беше права (Είχες δίκιο)
Когато беше малка, правеше много лудории (Όταν ήταν μικρή, έκανε πολλές αταξίες/τρέλες)
Утре ще бъда в къща цял ден (Αύριο θα είμαι στο σπίτι όλη μέρα)
Сестра ми ще бъде радосмна да дойдем (Η αδερφή μου θα χαρεί να έρθουμε)

Λεξιλόγιο
голям, -а, -о [γκολιάμ] - μεγάλος
учен [ούΤΣεν] - 1. μορφωμένος, σπουδαγμένος 2. επιστήμονας
прав, -а, -ο [πραφ] - 1. ευθής, ίσιος 2. όρθιος 3. δίκαιος
когато [κογκάτο] - όταν
малък, -лка, -лко [μάλъκ] - μικρός
правя [πράβια] - κάνω, φτιάχνω, δημιουργώ
лудория [λουντορίγια] - τρέλα
утре [ούτρε] - αύριο
в [φ] - σε, στον, στην, στο
къща [κ'ъΣΤα] - σπίτι
цял [τσιαλ] - όλος, ολόκληρος
радосмна [] - χαίρομαι
ми [μι] - μου
да [ντα] - 1. ναι 2. να
дойдем [ντόιντεμ] - έρθουμε

.........

Άρνηση

Η άρνηση σχηματίζεται με το μόριο не που σημαίναι όχι, δεν, μη. Όταν χρησιμοποιείται στη σημασία των δεν και μην είναι άτονο.

Вкъщи ли е Георги? Не - Στο σπίτι είναι ο Γκιόργκι; Όχι.
Добре ли си? Не съм. - Έισαι καλά; (Όχι) Δεν είμαι.
От Атина ли си? Не съм. - Από την Αθήνα είσαι; (Όχι) Δεν είμαι.
Грък ли си? Не съм. - Έλληνας είσαι; (Όχι) Δεν είμαι.
Не ли си грък? Не съм. - Δεν είσαι Έλληνας; (Όχι) Δεν είμαι.
Не сте ли от Пловдив? Не сме. - Δεν είστε από το Πλόβντιφ; (Όχι) Δεν είμαστε.

Λεξιλόγιο

вкъщи [φκ'ъΣΤι] επιρρ. - σπίτι, στο σπίτι
къща [κ'ъΣΤα] θηλ. - σπίτι
е - είναι
си - είσαι
сте - είστε
сме - είμαστε
от - από
грък [γκρъκ] - Έλληνας

.........

Ερώτηση

Η ερώτηση , αν δεν έχει ερωτηματική αντωνυμία ή ερωτηματικό επίρρημα,σχηματίζεται με το ερωτηματικό μόριο ли που δεν χρησιμοποιείται ποτέ μόνο του, είναι εγκλιτική* λέξη και ακολουθεί τη λέξη για την οποία ρωτάμε

От Тива ли сте? или не сте от Тива? - Από τη Θήβα είστε; Ή δεν είστε από τη Θήβα;
Вкъщи ли е Мариана? или не е вкъщи? - Στο σπίτι είναι η Μαριάνα; Ή δεν είναι στο σπίτι;
Това ли е Илия (или не е)? - Αυτός είναι ο Ηλίας (ή δεν είναι);
Грък лн е Илия (или не)? - Έλληνας είναι ο Ηλίας (ή όχι);
Студент ли си или не си? - Είσαι φοιτητής ή δεν είσαι;
Това Ана ли е или Мария? - Αυτή είναι η Άννα ή η Μαρία;

Λεξιλόγιο
вкъщи [φκ'ъΣΤι] επιρρ. - σπίτι, στο σπίτι
къща [κ'ъΣΤα] θηλ. - σπίτι
или [ιλί] - ή, είτε
студент [στουντέντ] - φοιτητής-τρια
това [τοβά] - αυτό

*********
Σημείωση:

έγκλιση η - Το φαινόμενο κατά το οποίο μερικές μονοσύλλαβες συνήθ. λέξεις προφέρονται τόσο στενά με την προηγούμενή τους, ώστε ο τόνος τους ή χάνεται εντελώς ή μετακινείται στη λήγουσα της προηγούμενης λέξης: ~ τόνου. ~ παθαίνουν οι μονοσύλλα βοι τύποι της προσωπικής αντωνυμίας, καθώς και οι δισύλλαβοι ’τονε“ ’τηνε“· κάποτε ~ γίνεται και σε τρισύλλαβους ρηματικούς τύπους, π.χ.: σαν νά ητανε.

εγκλιτικός -ή -ό - 1. Για λέξεις που παθαίνουν έγκλιση: Eγκλιτικές λέξεις. Oι εγκλιτικοί τύποι της προσωπικής αντωνυμίας. || (ως ουσ.) τα εγκλιτικά, οι εγκλιτικές λέξεις. 2. που αναφέρεται στις εγκλίσεις του ρήματος: Eγκλιτικές καταλήξεις. Eγκλιτική αντικατάσταση ενός ρηματικού τύπου. Eγκλιτικό μόριο


έγκλιση

Με τον όρο έγκλιση αναφερόμαστε στην ανάπτυξη δεύτερου τόνου μέσα σε μια «φωνολογική λέξη» που απαρτίζεται από ένα ουσιαστικό ή ένα ρηματικό τύπο και κάποια ασθενή από τονική άποψη στοιχεία που ακολουθούν. Τέτοια είναι τα κτητικά και τα κλιτικά (ασθενείς τύποι των προσωπικών αντωνυμιών). Ο λόγος για την ανάπτυξη αυτού του δεύτερου τόνου συνδέεται με το νόμο της τρισυλλαβίας (βλ. σχετικό δελτίο):

(1) τοβιβλίομου

(2) τοαυτοκίνητόμου

Ο τόνος στο (1) βρίσκεται στην τρίτη από το τέλος συλλαβή, κατά συνέπεια δεν παραβιάζεται ο νόμος της τρισυλλαβίας. Ο τόνος στο (2) βρίσκεται στην τέταρτη από το τέλος συλλαβή, παραβιάζεται λοιπόν ο νόμος της τρισυλλαβίας. Για το λόγο αυτό αναπτύσσεται ο δεύτερος τόνος στην παραλήγουσα της φωνολογικής λέξης.

Οι δύο τόνοι μέσα στη φωνολογική λέξη δεν είναι ισοδύναμοι. Πρωτεύων (ισχυρότερος) είναι ο τόνος που αναπτύσσεται, με δευτερεύοντα τον τόνο της λέξης-κεφαλής.

Τέλος, ο δεύτερος τόνος αναπτύσσεται πάντα με διαφορά μίας συλλαβής από τον τόνο της λέξης-κεφαλής:

(3) θύμισέ μου

θύμισέ μου το

...